استانداردهای حسابرسی ایران منطبق با آخرین استانداردهای بین‌المللی حسابرسی است و استانداردهای بین‌المللی عصاره تلاش جهانی حرفه حسابرسی است. لذا کیفیت استانداردهای حسابرسی در بالاترین سطح جهانی است.
اما دستورالعمل حسابرسی همگام با تغییرات استانداردهای حسابرسی اصلاح نشده بود و این نارسایی بر کیفیت خدمات در سازمان حسابرسی و حرفه حسابرسی در ایران آثار منفی داشته است. وجود دستورالعمل به‌روز برای اجرای اثربخش استانداردهای حسابرسی اجتناب‌ناپذیر است. در تدوین دستورالعمل حاضر، تمام الزامات استانداردهای حسابرسی و مقررات مرتبط با حرفه حسابرسی مدنظر قرار گرفته است.
لذا از ابتدای سال 1398، تدوین دستورالعمل جدید حسابرسی در دستور کار قرار گرفت. برای این منظور، دستورالعمل حسابرسی تهیه شده توسط شرکت پی سی پی (PCP) که با مشارکت انجمن حسابداران خبره و رسمی (ACCA) تهیه شده است، به عنوان مبنایی برای شروع کار انتخاب گردید. اما در طی فرایند تدوین دستورالعمل از منابع متعدد دیگری نیز استفاده شد.
دستورالعمل جدید برای شرکت‌های بزرگ و متوسط تدوین شده است. ویژگی‌های اصلی این دستورالعمل عبارتند از:
ادعامحوربودن– تمام مراحل از ارزیابی کنترل‌های داخلی و تعیین خطر کنترل، خطر ذاتی، خطر بررسی‌های تحلیلی، و خطر در سطح ادعاها تا انجام آزمون‌های محتوا، همگی مبتنی بر ادعاهای مدیریت می‌باشد.
خطرمحوربودن– طبق الزامات استانداردهای حسابرسی، حسابرس باید خطر را در سطح صورت‌های مالی و در سطح ادعاها ارزیابی کند. خطر در سطح ادعاها نیز متشکل از دو خطر ذاتی و کنترل می‌باشد. در این دستورالعمل نیز فرایند ارزیابی خطر دقیقا مبتنی بر همین الزامات است. حسابرس در شناخت واحد تجاری و محیط آن در مرحله برنامه‌ریزی، خطر در سطح صورت‌های مالی و خطر در سطح ادعاها را مشخص می‌کند و نتیجه این ارزیابیها در تعیین اندازه نمونه و سطح اهمیت در اجرا و همچنین ماهیت و میزان آزمون‌های محتوا تاثیرگذار می‌باشد. ادعامحوربودن و خطرمحوربودن این دستورالعمل منجر به افزایش هم کارایی و هم اثربخشی حسابرسی خواهد گردید.
یکپارچگی– این دستورالعمل مبتنی بر آخرین استانداردهای حسابرسی است و در نتیجه تمام مجموعه به هم پیوسته و هماهنگ می‌باشد.
قضاوت محوربودن– نکته قابل توجه دیگری که در سرتاسر این دستورالعمل مشاهد می‌شود، وجود مراحل متعدد نیازمند اعمال قضاوت حرفه‌ای می‌باشد. در این دستورالعمل در تمام مراحل ارزیابی خطر (خطر در سطح صورت‌های مالی، خطر کنترل، خطر ذاتی و خطر بررسی‌های تحلیلی)، تعیین سطح اهمیت، نمونه‌گیری، و نتیجه‌گیری، همواره قضاوت حرفه‌ای حسابرس نقش پررنگی دارد.
کیفی بودن– تقریبا در تمام موارد ارزیابی خطر، ارزیابیها به صورت کیفی در قالب سه سطح «بالا»، «پایین»، و «متوسط» ارزیابی می شوند نه در قالب اعداد. این موضوع دست حسابرس را برای اعمال قضاوت حرفه ای باز می گذارد.
در تدوین این دستورالعمل گروه های متعددی (حدود 40 نفر) طی یک دوره تقریبا سه¬ساله (حدود 12هزار ساعت) همکاری داشته اند و تمام تلاش صورت گرفته است که دستورالعمل به بهترین و کامل ترین شکل ممکن تدوین گردد. با این حال، سازمان حسابرسی از هرگونه پیشنهاد سازنده در ارتباط با بهبود این دستورالعمل و یا کاستی‌های احتمالی آن استقبال می‌کند. امید آن می‌رود که با اجرای صحیح و کامل این دستورالعمل، حسابرسی‌ها با کیفیت بالایی انجام شده، اثربخشی و کارایی آن افزایش و جایگاه حرفه و اطمینان به آن نیز ارتقا پیدا کند.
علاقه مندان برای ارائه پیشنهادات و نظرات خود به صندوق الکترونیکی مراجعه کنند: