حسابرسان مستقل، حسابرسی را بر اساس استانداردهای حسابرسی انجام می‌دهند. انجام حسابرسی طبق این استانداردها، مستلزم دستیابی به «راهنمای به‌کارگیری استانداردهای حسابرسی» و نیز «دستورالعمل حسابرسی» است. راهنمای به‌کارگیری استانداردهای حسابرسی، اغلب توسط مؤسسات بزرگ و یا اندیشمندان حوزه حسابرسی تهیه و برای استفاده عموم منتشر می‌شود. دستورالعمل‌های حسابرسی اما، اغلب توسط مؤسسات حسابرسی بزرگ و برای استفاده درون‌سازمانی تهیه می‌شود و کمتر در اختیار دیگران قرار می‌گیرد؛ هرچند دستورالعمل حسابرسی، درکشور ما، درحد گسترده‌ای منتشر و مورد بهره‌برداری طیف گسترده‌ای از مؤسسات حسابرسی کوچک و متوسط قرار گرفته است.
در ایران علاوه بر برخی دستورالعمل‌های اقتباس‌شده از مؤسسات بین‌المللی بزرگ، به‌طور عمده دو دستورالعمل به‌طورکامل یا با برخی تعدیلات، مورد استفاده مؤسسات حسابرسی قرار می‌گیرد؛ «دستورالعمل حسابرسی سازمان حسابرسی» و «دستورالعمل حسابرسی جامعه حسابداران رسمی ایران» که ضمن تشابه زیاد، تفاوت‌هایی نیز دارند که با توجه به تغییرات مستمر آن‌ها، اشاره‌ای براین تفاوت‌ها ضروری به‌نظر نمی‌رسد.
استفاده از دستورالعمل (ازجمله در حسابرسی) موافقان و مخالفان خود را دارد. موافقان دستورالعمل براین باورند که وجود دستورالعمل باعث می‌شود تقسیم کار به‌درستی انجام شود، دوباره‌کاری انجام نشود، کاری از قلم نیفتد و امکان نظارت بر کار حسابرسان توسط کارکنان ارشد به‌صورت بهینه انجام شود. مخالفان نیز دلایل خود را دارند که به‌طور عمده بر کاهش خلاقیت حسابرسان تأکید دارند. یکی از حسابداران خبره قدیمی که سال‌ها در مؤسسات بین‌المللی به کار حسابرسی مشغول بود، آقای جان گرو، می‌گفت که در انگلستان، حسابرسی بسیار ماشینی شده است؛ و استادی به‌نام و نیز دارای سابقه کار در مؤسسات بین‌المللی، استاد احمد فاطمی، اشاره می‌کرد که آنقدر ما فرم امضا می‌کردیم که فراموش می‌کردیم در حال حسابرسی هستیم!
دستورالعمل حسابرسی، راهنمای نحوه انجام کار حسابرسی است و پیشینه‌ای حتی بیشتر از استانداردهای حسابرسی دارد.
هرچند اشکالات وجود دستورالعمل حسابرسی قابل تأمل است، اما استفاده از چنین دستورالعمل‌هایی در نهایت مورد پذیرش عمومی حرفه قرار گرفته است؛ با این توضیح که مفاد دستورالعمل حسابرسی باید برحسب ویژگی‌های واحد مورد رسیدگی و موضوع حسابرسی تعدیل و متناسب شود.
در جهت تدوین دستورالعمل حسابرسی، تلاش‌هایی توسط سازمان حسابرسی و جامعه حسابداران رسمی ایران به‌عمل آمده که آخرین مجموعه از این دست، در این اواخر توسط سازمان حسابرسی، همراه با لوح فشرده (جهت تسهیل در استفاده) ارائه گردیده که دارای ویژگی‌هایی چون ادعامحور بودن، یکپارچگی، قضاوت‌محور بودن و کیفی بودن (ارزیابی خطرها در سه سطح بالا، پائین و متوسط) است. دستورالعمل پیش‌گفته، علاوه بر قسمت‌های مربوط به اقلام صورت‌های مالی، کمابیش شامل بخش‌هایی چون کنترل‌ها، تکمیل فرایندحسابرسی، سایر شواهد حسابرسی، برنامه‌ریزی حسابرسی و مکاتبات است. هرچند، دستورالعمل جدید نسبت به دستورالعمل قبلی (نشریه 150 سازمان حسابرسی)، در بعضی زمینه‌ها تاکید کمتری داشته است؛ ازجمله مقوله خطر حسابرسی، به‌ویژه خطر قابل پذیریش حسابرسی (وسطح اطمینان مورد نیاز برای انواع واحدهای مورد رسیدگی)، نحوه براورد سطح اهمیت، تخصیص آن و ...
بدون شک دستورالعمل‌های حسابرسی باید متناسب با تغییرات استانداردها و نیز مشکلات احتمالی در اجرا، به‌طور مستمر به‌روز شود تا امکان انجام حسابرسی مطلوب طبق استانداردهای حسابرسی فراهم شود.
اینچنین باد!
