نشریه 106، فروردین و اردیبهشت 1399، دکتر رضا نظری

هدف از گزارشگری مالی با اهداف عمومی، به‌موجب چارچوب گزارشگری مالی، تهیه اطلاعات مالی در مورد واحد گزارشگر است که به سرمایه‌گذاران فعلی و بالقوه و وام‌دهندگان و سایر بستانکاران در تصمیم‌گیری برای تامین منابع برای واحد تجاری کمک می‌کند؛ و ارزیابی مباشرت مدیریت درخصوص منابع اقتصادی را امکانپذیر می‌سازد.
طبق استاندارد بین‌المللی حسابداری 1، باعنوان «ارائه صورتهای مالی»، واحد تجاری سودیازیان را در صورت عملکرد مالی، بدون جمعهای فرعی مشخص، ارائه می‌کند. نبود الزامات معین در استاندارد بین‌المللی حسابداری 1 موجب تنوع در ارائه و محاسبه جمعهای فرعی، حتی در بین واحدهای تجاری در یک صنعت مشابه، شده است و جمعهای فرعی با عناوین مشابه اغلب توسط واحدهای تجاری مختلف به‌طور متفاوت تعریف می‌شود.
نبود قابلیت مقایسه بین صورتهای مالی شرکتهای مختلف موجب می‌شود که سرمایه‌گذاران و تحلیلگران مالی اغلب برای به‌دست‌آوردن اطلاعات مورد نیازشان کنکاش بسیار کنند. استانداردهای حسابداری باید آن‌چنان قابلیت انعطاف داشته باشد که تهیه‌کنندگان صورتهای مالی بتوانند داستان شرکت را با شفافیت بیان کنند.
استفاده‌کنندگان از صورتهای مالی برخی نقاط ضعف و نارساییها در ارائه صورتهای مالی را مطرح ساخته‌اند؛ ازجمله:
• صورتهای عملکرد مالی شرکتها به‌اندازه کافی قابلیت مقایسه ندارد.
• اطلاعات در صورتهای مالی به‌اندازه کافی تفکیک نمی‌شود.
• اگرچه معیارهایی غیر از معیارهای منطبق با استانداردهای حسابداری ارائه اطلاعات مفید را امکانپذیر می‌سازند، اما این کافی نیست و شفافیت گزارشگری مالی باید بهبود یابد.
هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری برای موثربودن انتقال اطلاعات در صورتهای مالی و برای پاسخگویی به استفاده‌کنندگان، پیش‌نویس اصلاح استاندارد بین‌المللی حسابداری 1 را با هدف بهبود ارائه اطلاعات در صورتهای مالی، با تاکید و تمرکز بر اطلاعات مندرج در صورت سودیازیان منتشر کرده است. اهم نکات پیش‌نویس مزبور به شرح زیر است:
• ارائه جمعهای فرعی در صورت سودیازیان؛ جمعهای فرعی موجب ارائه اطلاعات مربوط و ساختار یکنواخت سودیازیان می‌شود و قابلیت مقایسه را بهبود می‌دهد.
• ارائه جداگانه درامد و هزینه‌های سرمایه‌گذاریها و وجوه نقد حاصل از سرمایه‌گذاریها در واحدهای وابسته و مشارکتهای خاص.
• تفکیک اطلاعات (تا سرحدامکان) که موجب ارائه اطلاعات مربوط می‌شود.
• افشای برخی معیارهای عمکرد مدیریت برای تحلیل عملکرد یا انجام پیش‌بینیها در مورد عملکرد آینده.
به‌کارگیری استاندارد بین‌المللی حسابداری 1، پس از اصلاح برمبنای پیش‌نویس پیشنهادی، تهیه‌کنندگان اطلاعات مالی، استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی، حسابرسان و مراجع نظارتی را با چالشهایی مواجه می‌کند که برای آن باید برنامه‌ریزیهای مناسب انجام شود.