نشریه 103، مهر و آبان 1398، آقای محمدجواد صفار

امروزه بخش عمده ای از کارهای حسابرسی، مربوط به حسابرسی صورتهای مالی گروه است. حسابرسی گروه به طور معمول دربرگیرنده مشارکت حسابرسان بخش است که کارهای حسابرسی  مربوط به بخشهای تشکیل دهنده گروه را انجام می دهند. 
مدیر حسابرسی گروه، در تعیین اینکه چگونه و تا چه میزان در کار حسابرسان بخش درگیر شود، با  چالشهای مختلفی روبرو است. علاوه بر آن، عوامل دیگری ممکن است حسابرسی گروه را پیچیده‌تر و  چالشیتر سازد. برای مثال، حسابرس گروه ممکن است با چالشهای زیر روبرو شود.
• تاثیر ناکافی حسابرس گروه در انتخاب حسابرسان بخش،
• اَشکال متصور در بر قراری ارتباط شفاف با حسابرسان بخش و شناخت آنان،
• تشخیص و تفکیک بخشهای عمده از سایر بخشها و نحوه برخورد با بخشهای عمده (طبق استاندارد) در عمل،
• راه‌های افزایش شناخت از گروه، بخشها و محیط آنها، ازجمله کنترلهای حاکم بر گروه،
• تعیین ماهیت، زمانبندی و میزان مشارکت لازم در کار حسابرسان بخش،
• اطمینان یافتن از کافی و مناسب بودن شواهد حسابرسی کشف شده،
• پیجیدگیهای مربوط به تفاوت تقویم سال مالی شرکتهای اصلی و گروه.
در رابطه با حسابرسی گروه، هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی (IAASB) در دسامبر 2015 به گرداوری نظرهای عمومی درباره موضوع «ارتقای کیفیت حسابرسی: با تمرکز بر تردیدحرفه‌ای، کنترل کیفیت، و حسابرسی  گروه» پرداخت که خلاصه آن در سپتامبر 2016 ارائه شد. نگرانیهای مشخص درباره استاندارد بین المللی حسابرسی 600، ضرورت توجه بیشتر به این استاندارد را مطرح ساخت. در نتیجه هیئت، درنظر دارد الزامات استاندارد بین المللی حسابرسی 600 (و دیگر استانداردهای بین المللی حسابرسی را درصورتی که مناسبت داشته باشد) شفاف‌سازی، مستحکم و تعدیل کند. هیئت یادشده همچنین درنظر دارد بررسی کند که آیا رهنمودی کاربردی می تواند در ارتقای کیفیت حسابرسی صورتهای مالی  گروه موثر باشد یا خیر.
با توجه به اینکه استانداردهای حسابرسی ایران، منطبق با استانداردهای بین‌المللی حسابرسی است، این پرسش مطرح است که حرفه حسابرسی ایران چگونه می تواند از کوششهای هیئت یادشده استفاده کند. ضمن آنکه به نظر می رسد به کارگیری استاندارد 600 در ایران بیشتر جنبه شکلی دارد تا محتوایی که امکان بررسی و ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی  به‌کارگیری این استاندارد را با دشواری همراه می‌سازد. 
شواهد عمومی نشان می دهد که استاندارد حسابرسی 600 در ایران به طور موثر به‌کارگرفته نمی شود. گرچه سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید جدی بر صورتهای مالی تلفیقی و به‌کارگیری استاندارد 600 در حسابرسی آنها دارد، ولی شناسایی صورتهای مالی تلفیقی و پشتیبانی قانونی از آن در قوانین تجارت و مالیاتها نیز در افزایش کیفیت صورتهای مالی گروه موثر است و به آن رسمیت بیشتری می بخشد. عوامل دیگر را می توان بعضاً در کم‌اطلاعی حسابرسان گروه از مسئولیت خود در قبال حسابرسان بخش (به دلیل نبود آموزش دانشگاهی و حرفه ای در این زمینه) و گاه پاسخگونبودن حسابرسان بخش در برابر حسابرس گروه، جستجو کرد. 
باید امیدوار بود که حرفه حسابرسی ایران و مراجع مرتبط، همزمان با تشدید تلاشهای جهانی برای بهبود حسابرسی صورتهای مالی گروه، به کوششهای خود برای پاسخگویی به چالشهای گزارشگری مالی، از جمله به‌کارگیری استاندارد حسابرسی 600 بیفزایند.