نشریه 107، خرداد و تیر 1399، دکتر یدالله مکرمی

نظریه بحث ‌برانگیزِ نواوری دگرگون‌ساز (Disruptive Innovation) از کلیتون کریستنسن (Clayton Christensen) استاد هاروارد بیزینس اسکول (HBS) اشاره به نوعی از نواوری دارد که بازار و شبکه ارزشی جدیدی خلق می‌کند که درنهایت بازار و شبکه ارزشی موجود را دگرگون و موسسه‌ها، محصولات، و اتحادیه‌های جاافتاده را جایگزین می‌سازد. فناوری دگرگون‌ساز، به‌صورتی درخورتوجه، شیوه عمل مصرف‌کنندگان، صنایع، یا کسب‌وکارهای را تغییر می‌دهد و سامانه‌ها و عادتهای قدیمی را به‌دور می‌ریزد زیرا خاصه‌هایی دارد که آشکارا برتر است.
با گذشت بیش از یک‌دهه از طرح این نظریه، اکنون فناوری، با سرعتی تصورنشدنی، تغییرات را به‌پیش می‌راند و سازمانها و انسانها را به‌مسیری می‌کشاند که به‌کنارگذاشتن سازوکارها و سنتهای موجود رضایت دهند. از این منظر، حرفه حسابداری نیز گریزی ندارد جز آن که، در واکنش به نواوریهای دگرگون‌ساز، هنجارهای بعدی (The next normal) را بپذیرد و خود را دگرگون کند.
در ماه‌های اخیر، شکل و دامنه دگرگونی نمایان‌تر شده است. کل زیست‌بوم حرفه‌ای زیرتاثیر طنین همه‌گیری ویروس کرونا قرار گرفته است. در تمام عرصه‌ها، اعضای حرفه حسابداری و حسابرسی باید خود را سازگار کنند؛ به کسب‌وکارها برای تداوم کسب‌وکار راه‌حل بدهند، به مسائل مالیاتی و نقدینگی صاحبکاران پاسخ دهند، راه‌وروشهای جایگزین برای آزمون کنترلهای داخلی و یا آزمونهای محتوا بیابند، و بسیاری هم در تلاشند برای کاهش مشکلات اقتصادی موسسه یا کارکنان راهی پیدا کنند. همه ما روزهای سختی را گذرانده‌ایم- شخصی و حرفه‌ای- اما از این چالشها، چندین درس هم گرفته‌ایم.
• پیش از همه‌گیری کووید 19، فناوری بزرگترین دگرگون‌ساز حرفه بود، ولی در دوره همه‌گیری، فناوری به ما آموخت که چگونه، به‌سرعت و باچابکی، با شرایط ناشناخته سازگار شویم. استفاده از فناوری، به راه‌های گوناگون، افزایش چشمگیری پیدا کرد؛ از دورکاری در حسابرسی، تا ارائه خدمات حسابداری به‌صورت مجازی؛ و فهمیدیم که چه‌چیزی کار می‌کند و کدام کار نمی‌کند. اما درس اصلی این بود که یاد گرفتیم که فناوری، انجام همه کارها را کاملتر می‌کند؛ خدماتی که عرضه می‌کنیم و چگونگی انجام آنها. تجمع فناوریهایی از قبیل هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، اینترنت اشیا، و آدم مصنوعی، و زنجیره بلوکی، شکل دنیای ما را تغییر خواهد داد.
• آینده حرفه به اعتماد عمومی به حرفه بستگی دارد. در دوره‌ای که مردم و کسب‌وکارها بیش از هر زمان دیگر با ابهام و سردرگمی روبه‌رو شده‌اند، بیش از هر زمان دیگر به تخصص و تجربه ما برای راه‌گشایی شرایط پیچیده نیاز دارند. در شرایطی که فناوری پیشرفته جای خدمات عادی و تکراری و وظایف قاعده‌مند حرفه‌ای ما را پر می‌کند، تنها به‌عنوان مشاوران معتمد است که می‌توانیم ارزش خود را نشان دهیم.
• در این ایام همه نیروها بر مبارزه با همه‌گیری متمرکز شده است؛ اما در همین ایام نه‌چندان طولانی، فراگرفتیم که باید خود را آماده نیازهای آینده، دوران پساکوید، کنیم. بازسازی مستمر مهارتهای حرفه‌ای به ما توان می‌دهد که برای روزهای پرابهام آماده و چراغ راهنمای درخوراعتمادی باشیم.
• اما، حرفه تنها در صورتی می‌تواند نقش قدرتمندی در جامعه داشته باشد که بتواند یکدست فکر کند و یکدست کار کند. تفرق و ناسازگاری، دشمن شفافیت، منافع همگانی، و اعتماد عمومی است! کووید 19 فاصله‌گیری اجتماعی را زیاد کرد اما به ما یاد داد که چگونه فاصله‌ها را کم کنیم.